Perçin Nedir?

Perçin; genel olarak birden fazla parçayı yada birbirinden farklı iki metal yada metal olmayan malzemeyi sökülemeyecek sekilde birleştirmeye yarayan bağlantı elemanlarına verilen genel isimdir.

Sanayide yaygın kullanılan yatay otomatik preslerde işlenen kangal tellerin; özel kalıp form ve tasarımları ile birlikte şekillendirilmesi sonucu perçin oluşur.

Perçin Kullanım Alanları

Perçin sektörel olarak kullanım alanı çok geniştir. Uçak inşaatı, bina inşaatı, dekorasyon ve tabelalar, takı sanatı, tüketici elektroniği ve aletleri, ağaç işleme projeleri, kazanlar, optik sanayi, elektrik - elektronik, beyaz eşya, otomotiv, mobilya, savunma sanayi ve benzeri gibi kullanım alanları vardır. Yan sanayii ürünü olarak; bütün sektörlere hitap edebilme özelliğine sahiptir.

Perçin Kullanım Avantajları

• Üretim hızında artış
• Maliyetlerde düşme
• Tasarımlarda esneklik
• Dayanıklılık
• Kontrol ve bakım kolaylığı
• Yüzeye göre renklendirme seçenekleri
• Malzeme seçenekleri başlıca avantajlarıdır.

Yaygın Perçin Türleri

Perçinler çeşitli şekillerde bulunur ve malzeme, işlev ve şekle göre sınıflandırılabilir.

Bu formlar arasında kör perçin , havşa başlı, tahrikli, gömme, sürtünmeli kilit, Oscar, delici, yarı delikli, standart katı/yuvarlak başlı ve çok daha fazlası yer alır.

Standart, kör perçin ve havşa başlı perçin, günümüzde kullanılan en popüler perçin biçimleridir.

Yüzey pürüzsüzlüğü istenen yerlerde havşa başlı perçinler yaygın olarak kullanılır.

Perçin Elemanlarının Hesaplanması

Perçinli birleştirmede gerekli dayanımı sağlamak üzere birden çok perçin tek sıralı, iki sıralı veya çok sıralı olarak kullanılır. İki veya çok sıralı perçinlemede perçinler zikzaklı olarak düzenlenebilir.

Perçinlerde anma çapı, pratik olarak baş kısmından itibaren çapın yarısı kadar mesafede (e) ölçülen çaptır. Çaplar ya dayanım hesaplarına göre veya parça kalınlıklarına bağlı olarak pratik hesaplarla belirlenir. Kazan ve çelik yapılarda dayanım hesapları uygulanmalıdır.

Perçinler TS 94’te standartlaştırılmıştır.

Standart çizelgelerde,

• Perçin anma çapı (d1),
• Perçin başı çapı (d2),
• Perçin kapama baş çapı (d3).
• Perçin deliği çapı veya Sac deliği çapı (d4),
• Perçin başı yüksekliği (k),
• Perçin başı yarıçapı (R),
• Perçin serbest boyu veya Kuyruk Boyu(l),
• Sacların kalınlığı (S) ile belirtilmiştir.

Önemli olmayan bağlantılarda perçin çapı bu şekilde hesaplanabilir:

Kalın parçalarda: d1= (S1+S2)/2 ( Minimum Perçin Çapı = Sac kalınlıkları toplamı / 2 )

İnce parçalarda: d1= S (Minimum perçin çapı = Sac kalınlığı)

Perçin gövdesinin uzunluğu, genelde kapama başını meydana getiren z boyunun tespitinden sonra belirlenir. Aşağıda bazı perçinlemelerde z boyunun perçin çapına göre değerleri verilmiştir.

Çelik inşaatta, yuvarlak başlı perçin: z= (1,51,7).d1

Kazanlarda yuvarlak başlı perçin: z= (1,82).d1

Havşa başlı perçinlerde: z= (0,50,7).d1

Mercek başlı perçinlerde: z= 1.d1

Buna göre perçin gövdesinin l boyu, sac kalınlığı ve perçin çapı cinsinden aşağıdaki gibi alınır.

Yuvarlak başlı perçinlemelerde: l= 0,5.(Sac paketi kalınlığı)+(1,52).d1

Havşa başlı perçinlemelerde: l= 0,5.(Sac paketi kalınlığı)+(0,5~1).d

Demir Perçinler

Demir Perçinler maliyet olarak ucuzluğu nedeniyle en çok tercih edilen bağlantı elemanlarının başında gelmektedir. Bir çok sektöre hitap edebilen genel birleştirme elemanlarıdır.

Alüminyum Perçinler

Alüminyum perçinler kolay şekillendirilebilme özelliği ile hafif üretim dediğimiz yük gerektirmeyen alanlarda kulanımı daha yaygındır. Günümüzde artan teknoloji ile birlikte geliştirilen alüminyumun sertleştirilebilme özelliği sayesinde kullanım alanı gittikçe artmaktadır.

Pirinç Perçinler

Baştaki insan sağlığının ön planda olduğu paslanma gerektirmeyen (musluk gibi) üretim alanlarında kullanılır. Çok çeşitli şekillerde üretilebilen perçinlerdir.

Bakır Perçinler

Bakır percinler genellikle ısıl iletkenlik direnci istenen elektrik ve elektronik üretimlerde yaygın olarak kullanılan birleşme elemanlarıdır. Üretim olarak en yüksek değere sahip metaller sınıfındadır. Kolay şekillendirilebilme özelliği sayesinde çok çeşitli tasarımlar yazı baskı uygulamaları eklenerek de kullanılan birleştirme elemanıdır.

Paslanmaz Perçinler

Paslanmaz perçinlerin ağırlıklı kullanım alanları insan sağlığının ön planda olduğu ve dayanıklı tüketim malları üretimi başta olmak üzere suya karşı korozyon dayanımı istenen üretim alanlarının vazgeçilmez birleştirme elemanıdır. Piyasa değeri ve üretim olarak değerlendirildiğinde en pahalı ve en zor işlenen metaller sınıfındadır.

Gümüş Perçinler

Gümüş Perçin kullanım olarak genellikle; elektrik kontaklarında kullanılır, hareketli kontak yada electrical - contact olarak devre kesici görevi yapan elektrik akımına karşı yüksek dayanım sağlayan bağlantı elemanıdır.

Çelik Perçinler

Genellikle çelik percinler; yük gerektiren, belirli aşınma dayanımı istenen üretim proseslerinde kullanılan birleştirme elemanlarıdır. Kullanılan yere göre istenilen sertlikte üretilebilirler. Üretim aşaması, kullanılacak üretim şekli makine ve ekipmanlar talebe göre değişiklik arz edebilir.

20 HRC-35 gibi ısıl işlem prosesleri ile birlikte kullanılacağı yere göre istenilen sertlikte üretilebilirler.

Kademeli Perçinler

Kademeli perçinler genel olarak; iki farklı parçanın birbirine montajlanması ile bir parçanın hareketli olması istendiği mekanizmalarla, tek ve çift açılım sistemlerinde ve teker aksamlarında kullanılır.

Delikli Perçinler

Üretilmesi istenen ürünlerin daha seri ve kolay montaj kolaylığı nedeniyle tercih edilen,  zaman zaman soket olarakta kullanılan ürünlere delikli perçin adı verilir.

Delici Perçinler

Seri üretim, kolay montaj ve düşük maliyet elde edilmek istenen üretimlerde kullanılır. Delici özelliği sayesinde matkap kullanımı gibi ek işlemlerden sizi kurtarır, Kolay montajlanabilirliği sayesinde kullanılan vida ve somun maliyeti gibi ek ürünlerden tasarruf edersiniz.

Bölünmüş Perçinler

Çatallı perçin olarak da bilinen bir tür delici perçin olan bölünmüş perçinlerin benzersiz tasarımları vardır, daha küçük uçlarda bölünmüş gövdeleri veya bacak çiftleri vardır. Bölünmüş perçinler için en iyi kullanımlar plastik, ahşap veya deri gibi yumuşak malzemelerdir.

Plastik Perçinler

Plastik Perçinlerin kullanım alanları; plastik, ahşap ve daha pek çok malzemede yüksek mukavemetli bağlantılar elde etmek için üretilir.

Tüketici aletlerinde, otomotivde, mobilyada ve tüketici elektroniğinde uygulanabilirler.

Plastik perçin malzemeleri:

• Düşük Yoğunluklu Polietilen (LDPE)
• Polipropilen (PP)
• Naylon
• Asetal
• Polisülfon

Plastik Perçin Çeşitleri

• İtmeli Perçinler
• Ratchet Perçinler yada ters tırnaklı perçinler (Tüketici aletleri ve elektronik, otomotiv yapımı ve mobilya için idealdir)
• Geçmeli Perçinler (Tüketici elektroniği, perakende satış ve tabelalar için idealdir)
• Üç veya Dört Tırnaklı – Ön Tahriksiz Perçinler (Tüketici aletleri ve elektronik, inşaat ve mobilya için ideal)
• Köknar Ağacı Perçinler (İğne yapraklı Perçinler) - (Mobilya için ideal)
• Havşa Başlı Plastik Perçinler vb..